Choroba zwyrodnieniowa stawów może rozwinąć się po każdym urazie stawu w obrębie obręczy barkowej. Rozwój tej choroby może zająć wiele lat i może być bardzo dobrze tolerowany do momentu zaostrzenia się objawów. Czasami występują narastające objawy bólu zlokalizowane w artretycznym stawie ramiennym lub barkowo-obojczykowym i wymagana jest terapia. Osteopatia bardzo dobrze radzi sobie w tych sytuacjach poprzez przywracanie równowagi napięć tkanek miękkich oraz odzyskując fizjologiczna ruchomość przez zastosowanie precyzyjnych i celowanych technik osteopatycznych.
Choroba zwyrodnieniowa stawów
W wyniku ciężkiego urazu może dojść do zapoczątkowania procesu zwyrodnieniowego. Zmiany zwyrodnieniowe mogą pojawić się pourazowo, gdy staw jest nie tylko nieprawidłowo umiejscowiony (przemieszczony), ale także gdy dochodzi do złamań obejmujących sąsiednie powierzchnie stawowe oraz tkanki miękkie np. obrąbek stawowy w stawie barkowym, bóle mięśni barku.
Obrąbek panewkowy może pęknąć w wyniku bezpośredniego urazu ze zwichnięciem barku, odrywając się od przyczepu kostnego lub rozdzierając go w środkowej części. W przypadku braku urazu, niektóre objawowe patologie obrąbka mogą wystąpić wtórnie do zwyrodnienia związanego z wiekiem (podobnie jak zwyrodnienie łąkotki w przeciążonym stawie kolanowym).
Ogólnie rzecz biorąc, młode osoby z racji wieku mają wytrzymałe tkanki miękkie, a uszkodzenia tych struktur, np.: ścięgien stożka rotatorów, ścięgna głowy długiej dwugłowego ramienia czy obrąbka, mają zwykle charakter urazowy a nie są wynikiem choroby zwyrodnieniowej. Niemniej powodują bóle barków. Podczas gdy u starszych pacjentów, z gorszą jakością tkanek miękkich ze względu na odwodnienie tkanek związanego z wiekiem, częściej pojawiają się zwyrodnienia samoistne lub po minimalnym urazie lub przeciążeniu. Dotyczy to zarówno obrąbka, jak i stożka rotatorów, choć zdecydowana większość uszkodzeń stożków rotatorów występuje bez konkretnego zdarzenia traumatycznego. Tego rodzaju proces ma swój początek w mniejszych, istniejących wcześniej patologiach stożka, takich jak częściowe uszkodzenie włókien. Czasem po prostu spowodowane jest to czasowym przeciążeniem ścięgna prowadzącym do wyraźnego zatarcia jego struktury.
Choroba zwyrodnieniowa stawów jest uważana za chorobę postępującą i niezwykle bolesną dla pacjenta. Choroba zwyrodnieniowa stawów występuje, gdy chrząstka stawowa zużywa się, co ostatecznie prowadzi do kompresji powierzchni stawowych pomiędzy sobą. Organizm reaguje na to tworząc osteofity na krawędziach i nawarstwienia pod powierzchniami stawowymi. Diagnozę stawia się na podstawie zdjęcia rentgenowskiego stawu ramiennego. Choroba zwyrodnieniowa stawów powszechnie obserwowana jest w populacji osób w średnim i starszym wieku. Chociaż czasami jako przyczynę podaje się zapalenie stawu, ale rzeczywisty proces zapalny jest rzadkością. W większości przypadków to zwiększona kompresja wywołana wzmożonym patologicznym napięciem powoduje te zmiany. Pacjenci często skarżą się na zmniejszenie zakresu ruchu stawu i ból. W obrębie obręczy barkowej miejscem występowania choroby zwyrodnieniowej stawów może być zarówno staw ramienny, jak i staw barkowo-obojczykowy czy mostkowo-obojczykowy.
Przyczyny choroby zwyrodnieniowej stawów
Istnieją poważne kontrowersje, co do tego, czy niektóre czynności takie jak praca rękoma nad głową, używanie narzędzi wibracyjnych zwiększają, czy nie, ryzyko rozwoju zapalenia stawów i dalej choroby zwyrodnieniowej. Podobnie jest w przypadku biegaczy, u których zapalenie stawów kolanowych rozwija się rzekomo w wyniku nadmiernego użytkowania lub powtarzających się urazów stawów. Jednak w oparciu o ograniczone dowody, którymi obecnie dysponujemy, niewiele przemawia za twierdzeniem o zużyciu stawu (artretycznym) w wyniku „nadużycia”. Istnieje raczej ogólny związek pomiędzy schorzeniami tkanek miękkich układu mięśniowo-szkieletowego barku, w tym zapaleniem ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia i zapaleniem kaletki a chorobą zwyrodnieniową.
Nie do końca powtarzalne czynności dnia codziennego w granicach wytrzymałości są, związane z ryzykiem rozwoju chorobą zwyrodnieniowej stawów.
Kontrastuje to z innymi postaciami zapalenia stawów, które mogą mieć wyraźny związek przyczynowy. Na przykład pacjenci z przewlekłą niewydolnością stożka rotatorów są obciążeni wysokim ryzykiem rozwoju zapalenia stawu ramiennego, tzw. artropatii stożka rotatorów.
Jednakże są dwie szczególne okoliczności wyraźnie powiązane z rozwojem choroby zwyrodnieniowej stawów. Są to złamania występujące w obrębie stawu barkowego i zakażenie wewnątrzstawowe oraz tkanek miękkich. Złamania występujące w obrębie stawu wpływają na powierzchnię chrząstki, a tym samy utrudniają a nawet uniemożliwiają fizjologiczny ruch w stawie. W przypadku uszkodzenia chrząstki i zmiany biomechaniki w następstwie ciężkiego urazu, tacy pacjenci są narażeni na ryzyko rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów.
W przypadku złamania, zwichnięcia w obrębie obręczy barkowej ryzyko zapalenia stawów znacznie wzrasta ze względu na niespójność powierzchni stawu i potencjalną niestabilność stawu. Jednak wbrew temu, czego normalnie można by się spodziewać, proste nawracające zwichnięcia stawu ramiennego nie zwiększają ryzyka choroby zwyrodnieniowej stawów.
Jeśli pomyślimy o wieku jako przyczynie zwyrodnienia to prowadzi do tego uszkodzenia stożka rotatorów, zespołu ciasnoty podbarkowej, zamrożonego barku czy zapalnej choroby stawów. Często one występują samoistnie u starszych osób, w obrębie ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego, które zostało osłabione zmianami związanymi z wiekiem, ale może być również związane z prostą aktywnością fizyczną. Częstość występowania uszkodzeń stożka rotatorów wzrasta wraz z wiekiem. Jak wynika z badań MRI prawie 80% pacjentów w wieku 80 lat ma chorobę stożka rotatorów. Nawet jeśli większość pacjentów nie ma objawów, stanowi to istotny problem, którym zajmuje się Dyplomowany Osteopata w Centrum Medycyny Osteopatycznej. Oznacza to, że dana osoba nie odczuwa bólu, ograniczeń ruchomości barku ani znacznego osłabienia obręczy barkowej pomimo uszkodzenia stożka rotatorów i choroby zwyrodnieniowej stawu barkowego. Zdarzenie to należy uznać za oznakę starzenia się, a nie za uraz. Rozmiar uszkodzenia na ogół zwiększa się z biegiem czasu wraz z zanikiem masy mięśniowej i dehydratacją tkanek miękkich.
Obrąbek panewkowy składa się z chrząstki, substancji, o której dobrze wiemy, że ulega zużyciu wraz ze starzeniem się i może doprowadzić do samoistnego rozdarcia. W związku z tym, oprócz opisanych powyżej traumatycznych uszkodzeń obrąbka, istnieje podzbiór uszkodzeń obrąbka, które mają charakter zwyrodnieniowy lub związany z wiekiem.
Zwyrodnienia w przebiegu stanu zapalnego
Infekcje w obrębie stawu szybko niszczą chrząstki a tym samym prowadzą do powstania procesu zwyrodnieniowego. W wyniku trwania procesu zwyrodnieniowego dochodzi do zapalenie stawów, które mogą skutkować późniejszymi zwapnieniami.
Jakie struktury ulegają stanowi zapalnemu?
Należą do nich: kaletki, błona maziowa, ścięgna, więzadła, powięź.
Jednym z najmniej poznanych powszechnych problemów barku jest zarostowe zapalenie torebki stawowej znane jako „zamrożony bark”. Stan ten jest często wynikiem długotrwałego unieruchomienia, niemożności wykonywania ruchu, prowadząc do jednego z najbardziej bolesnych schorzeń stawu barkowego (stawu ramiennego). W przypadku zarostowego zapalenia torebki, tkanka włóknista przykleja się do powierzchni stawowych, a fałdy torebki mogą się zrastać powodując duży ból i znaczne ograniczenie funkcji stawu ramiennego.
Istnieje wyraźny związek pomiędzy odniesionym urazem a rozwojem zapalenia stawów u pacjentów, którzy doznali złamania śródstawowego w obrębie barku. Z drugiej strony, powtarzające się używanie ramienia w obciążeniu osiowym lub długotrwałe używanie ramienia nad głową nie wydaje się zwiększać ryzyka rozwoju zapalenia stawów barkowych.
Zapalenie ścięgna jest mniejszym stopniem patologii stożka rotatorów. Termin ten odnosi się do zapalenia ścięgna, znanego również jako tendinopatia. Na poziomie mikroskopowym widoczne są niewielkie uszkodzenia ścięgna stożka rotatorów. Jednakże na poziomie makroskopowym nie występuje strzępienie się ani naderwanie ścięgna, choć w sytuacji ekstremalnej może dojść do uszkodzenie ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia i powstania stanu zapalnego. Zapalenie to może powodować ból i ograniczenia ruchu.
Stanowi zapalnemu ulega również ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia. W przebiegu aktywności sportowej lub nagłego niespodziewanego ruchu może dojść do uszkodzenia ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia. Ścięgno to położone jest w bruździe międzyguzkowej i podlega dużym obciążeniom podczas wykonywanych ruchów prowadzących do powstania stanu zapalnego.
Zapalenie kaletki podbarkowo-podnaramiennej, w której gromadzi się płyn, odnosi się do miejscowego stanu zapalnego, prowadzi do zespołu ciasnoty podbarkowej. Zapalenie kaletki jest zwykle reakcją na inny uraz lub przewlekłą chorobę. W przypadku ostrego uszkodzenia stożka rotatorów może wystąpić miejscowy stan zapalny i zapalenie kaletki. Najczęściej dochodzi do zapalenia kaletki w mechanizmie kompresyjnym. Pacjent będzie skarżył się na ból i uczucie chrobotania, krepitacji lub przeskakiwania barku podczas ruchu. Zapalenie kaletki samo w sobie rzadko występuje samodzielnie, lecz prawie zawsze rozwija się w odpowiedzi na podrażnienie sąsiadujących struktur w wyniku ostrego urazu. Narośl kostna np. ostroga wyrostka barkowego lub osteofity w artretycznym stawie barkowo-obojczykowego lub zgrubiałe, częściowo naderwane ścięgno stożka rotatorów może prowadzić do podrażnienia kaletki. Z wyjątkiem reumatoidalnego zapalenia stawów, zapalenie kaletki podbarkowej rzadko jest diagnozą pierwotną lub samodzielną.
