Skip to main content

Ból głowy to najczęstsza dolegliwość człowieka. Może być pierwotny lub wtórny do wielu patologii ogólnoustrojowych lub związanych z czaszką.

Pierwotne bóle głowy to doświadczenia, które występują u człowieka w sposób różnorodny i często niespodziewany. Dotykają różnych części głowy i niestety nie mają ściśle określonego objawu przyporządkowanego do konkretnego pierwotnego bólu. Wśród przyczyn pierwotnych bólów głowy wymienia się: pochodzenie neurogenne, zmiany w naczyniach wewnątrz lub zewnątrzczaszkowych, napięcia w strukturach mięśniowo-powięziowo-szkieletowych.

Do tego typu bólów głowy zalicza się migrenę, napięciowe bóle głowy, klasterowe bóle głowy.

Czym jest migrena?

Ogólna definicja migreny to: łagodny, nawracający zespół bólów głowy. Do tego zespołu zalicza się szereg objawów, które niestety dla pacjenta występują w różnych konfiguracjach i są bardzo zmienne osobniczo, min.:  nudności, wymioty, nadwrażliwość na światło, zawroty głowy o typie niepewności, wirowania, tkliwość skóry głowy, zaburzenia widzenia- błyski, widma fortyfikacji, parestezje- drętwienia, mrowienia, zaburzenia świadomości, omdlenia, napady drgawkowe, przymglenia, biegunka.

Migrenę można często rozpoznać na podstawie czynników ją aktywujących np.: czerwone wino, miesiączka, głód, brak snu, oślepiające światło, estrogen, zdenerwowanie, perfumy, obniżenie nastroju, długotrwały wysiłek fizyczny, jedzenie: czekolada, sery pleśniowe. Wyróżniamy również czynniki dezaktywujące służące rozpoznaniu, są to: sen, ciąża, radosne podniecenie, tryptany.

Wyróżniamy różne podtypy migren: z aurą, bez aury, typowa aura bez bólu głowy, rodzinna migrena połowiczoporaźna, dziecięca migrena, siatkówkowa, okoporaźna, migrena typu podstawnego.

Kto cierpi na migrenę?

Bóle głowy stanowią jedną z najczęstszych dolegliwości, z jakimi zgłaszają się pacjenci do lekarza, głównie do neurologa oraz na konsultacje do centrum osteopatii do dyplomowanego osteopaty. Problem objawu, związanego z bólem głowy, jest niezmiernie poważny, bowiem jak pokazują badania, prawie 60% dzieci zgłaszało bóle głowy w ciągu swojego życia. W badaniach dotyczących występowania bólów głowy u pacjentów w wieku 10-18 lat podano, że ponad 90% dzieci do 18 roku życia zgłaszało bóle głowy przynajmniej raz w swoim życiu. Rozpowszechnienie migreny ocenia się na 10–15% populacji ogólnej, przy czym 46% dorosłych chorujących na migrenę podaje, że pierwsze objawy wystąpiły przed 20 rokiem życia. Migrena w różnych odmianach stanowi większość przypadków pierwotnych bólów głowy. Na migrenę cierpi około 25% kobiet i około 9% mężczyzn. Migrena dotyka również dzieci, samoogranicza się, aby później pojawić się u nich w wieku dorosłym jak ból głowy lub również jako migrena.

Przyczyny migreny

Istnieje kilka hipotez wyjaśniających powstawanie migreny. Jedną z nich jest genetyczne podłoże związane z mutacja w genie mitochondrialnym dziedziczona od matki. Prowadzić to może do objawów encefalopatii, kwasicy mleczanowej z epizodami nawracającego niedowładu lub porażenia połowiczego, zaburzeń widzenia, zaburzeń mowy, przymglenia a nawet śpiączki we wczesnym okresie choroby.

Inna teoria mówi o naczyniowym charakterze migreny. Chodzi o rozszerzenie naczyń zewnątrzczaszkowych i relatywne zwężenie naczyń wewnątrzczaszkowych. Temu procesowi towarzyszą objawy neurologiczne okolic skroniowo-ciemieniowych z rozprzestrzenianiem się na czoło. W czasie pewnych napadów migreny dochodzi do zaburzenia mózgowego przepływu krwi co może prowadzić do powstania niektórych objawów neurologicznych.

Kolejne podejście do przyczyn migreny tłumaczone jest przez zaburzenia struktur neuronalnych i powoli zwiększającym się mroczkiem wzrokowym o błyszczących brzegach. Związane to jest z zaburzeniem przepływu krwi w związku ze zmianami serotonergicznymi i dotyczą głębokich struktur mózgu.

Badania podają kolejna hipotezę, która zawiera się w układzie trójdzielno-naczyniowym. Istnieją neuropeptydy, które poprzez polaczenie z nerwem trójdzielnym mają wpływ na naczynia a te generują powstanie bólu. Taka tłumaczy się napadowy charakter migreny.

Inna koncepcja kładzie nacisk na mechanizm pobudzania receptorów serotoniny przez substancje zwane tryptanami, co miałoby związek z regulacją naczyń krwionośnych oraz zakończeń nerwowych. Niestety ta forma leczenia działa tylko dla wybranego receptora wśród receptorów serotoniny a zatem ma znacznie ograniczone działanie.

Wśród kobiet panuje dosyć duży odsetek problemów endokrynologicznych generujących ataki migreny hormonalnej.

Coraz większe znaczenie zyskuje pogląd, że to rola dopaminy jako neuroprzekaźnika ma znaczenie w powstawaniu niektórych typów migreny.

Na koniec ostatni, ale nie mniej istotny element związany z rolą i działaniem układu współczulnego w wyzwalaniu, podtrzymywaniu i wyciszenia ataku migreny. Niezwykle ważny składnik w mechanizmie powstawania migreny bez leczenia, którego nie można mówić o walce z migreną.

W diagnostyce i leczeniu migreny obowiązkowa jest znajomość objawów typów migreny

W przypadku migreny bez aury, która jest najczęstszym z typów, napady bólu trwają od 4 do 72 godzin z możliwością ich skrócenia lub wydłużenia w zależności od osoby. Towarzyszy temu ból głowy o umiarkowanym lub dużym nasileniu, jednostronny lub ogniskowy a czasem obejmujący całą głowę. Charakter bólu jest stały, czasem pulsujący, nasilany przez bodźce czuciowe- światło, dźwięk oraz przez aktywność fizyczna. Występuje tu fotofobia, fonofobia, nadwrażliwość na zapachy. Chory potrzebuje ciszy, ciemności i spokoju. Atak pojawić się może po śnie i towarzyszyć mu mogą nudności a nawet wymioty oraz paradoksalnie mniejsza motoryka żołądka.

Migrenę z aura rozpoznaje się wówczas, kiedy migrenowy ból głowy jest powiązany z całkowicie odwracalnymi objawami neurologicznymi. Najczęstsze objawy aury wzrokowej to: omamy wzrokowe- przebłyski, rozbłyski, przemieszczające się mroczki opalizujące, przejrzyste lub jaskrawe i drżące tzw. mroczek rozbłyskujący. Bardzo typowe są widma fortyfikacji, zespół Alicji w Krainie Czarów (u dzieci), niedowidzenie połowicze, widzenie lunetowe czy przemijająca ślepota. W tym typie migreny może pojawić się połowicze, z wiązane z aura czuciową, wrażenie „szpilek” w okolicy dłoni i ramion, rozprzestrzeniające się na okolicę nosa i ust po tej samej stronie, dysfazja. Inne typy aury to zaburzenia mowy oraz aura ruchowa: w migrenie hemiplegicznej: połowiczy niedowład/ porażenie (połowiczoporaźna), trwa dłużej niż w typowej aurze (od 5 min. do 24 godziny).

W przypadku powyższej sytuacji trzeba zwrócić uwagę na migrenę bez bólu. Tu oprócz w/w objawów aury towarzyszą objawy neurologiczne np.: układowe zawroty głowy, omdlenia, epilepsja, przemijająca niepamięć, zaburzenia unaczynienia prowadzące nawet do udaru.

Natomiast migrena podstawna wiążą się z aurą opisywaną jako zawroty głowy, szumy uszne, upośledzeniu słuchu, podwójne widzenie, ataksja, zaburzenia przytomności, omamy wzrokowe, parastezje a nawet ślepota.

U dzieci należy zwracać uwagę na następujące objawy: łagodny napadowy kręcz szyi, cykliczne wymioty, nawracające bóle brzuszka- migrena brzuszna, łagodne napadowe zawroty głowy.

W typie migreny siatkówkowej ważnym elementem diagnostycznym są omamy jednooczne a nawet ślepota jednooczna. W odróżnieniu od niej mamy objawy, w trakcie napadów bólu, porażenia nerwów gałkoruchowych. I ta postać migreny jest częstsza u dzieci niż u dorosłych. Może trwać od 1 do 4 dni po wystąpieniu bólu głowy.

Napady migreny obejmują 4 fazy, ale nie są one konieczne wszystkie do rozpoznania choroby:

-dolegliwości przepowiadające, prodromalne (zmiany nastroju, większe wyczulenie na bodźce czuciowe, zwiększone pragnienie),

-aura,

-faza bólu głowy,

-faza ustępowania.

Dla rozpoznania choroby określamy ilość ataków, ich trwanie oraz towarzyszące objawy, i tak:

– 5 lub więcej ataków migreny- ale dla ataków z aurą wystarczą dwa epizody by móc postawić rozpoznanie, czas trwania bólu: 4 – 72 godzin (u dzieci minimalny czas trwania 2 godziny),

-2 lub więcej ataków, jednostronny ból- u dzieci często obustronny, pulsujący charakter, średnie lub znaczne natężenie bólu, aktywność fizyczna prowokuje lub nasila ból,

-1 lub więcej ataków, nudności i/lub wymioty, nadwrażliwość na światło (fotofobia) i dźwięki (fonofobia).

Mamy także element diagnostyki migreny z aura, który wyraża się poprzez spełnienie 2 z 4 kryteriów:

-co najmniej 1 objaw aury rozwijający się > 5 minut lub objawy następujące kolejno po sobie,

-pojedynczy objaw aury trwa 5 – 60 min (objawy mogą następować po sobie jeden po drugim lub współistnieć),

-co najmniej 1 objaw występuje jednostronnie,

-ból głowy pojawiający się w czasie aury lub w ciągu 60 min od jej ustąpienia.

Leczenie migreny

Migrenę można w pewnych typach i określonym stopniu opanować w leczeniu niefarmakologicznym. Metody niefarmakologiczne należy stosować rutynowo i systematycznie. Stres a w zasadzie reakcja na stres jest czynnikiem wyzwalającym ataki migreny. Sposoby radzenia sobie ze stresem są różne: joga, treningi autogenne, hipnoza, biofeedback, osteopatia, terapia manualna. Sposób, który zostanie zastosowany zależy od pacjenta i w przypadku ograniczonych możliwości niezbędne jest zastosowanie leczenia farmakologicznego, które zawsze pozostaje do oceny lekarza specjalisty.

Osteopatia w leczeniu migreny

Ważnym i skutecznym sposobem radzenia sobie z migrena jest osteopatia. Biorąc pod uwagę mechanizmy generujące ataki: naczynia-tętnicze, żylne, limfatyczne, układ nerwowy autonomiczny- cześć współczulna układu nerwowego, struktury mięśniowo-powięziowe oraz napięcia wewnątrzczaszkowe, należy podkreślić, że osteopatia jest wyjątkowo skuteczna.

Poza tym bóle głowy, takie jak migrena, są związane ze zwiększonym uwalnianiem cząsteczek prozapalnych, a leczenie osteopatyczne może zmniejszyć stan zapalny i złagodzić bóle głowy.

Badania sugerują, że bóle głowy i migrena mogą wiązać się z dysfunkcją autonomicznego układu nerwowego, który reguluje oddychanie i tętno. Autonomiczny układ nerwowy składa się z części współczulnej i przywspółczulnej. Współczulny układ nerwowy bierze udział w reakcji „walcz lub uciekaj” podczas stresu, natomiast przywspółczulny układ nerwowy wspomaga procesy kontrolujące relaksacje i związany jest z działaniem nerwu błędnego.

Dobry osteopata może pomóc w stymulacji nerwu błędnego, części przywspółczulnej układu nerwowego, w celu normalizacji funkcji autonomicznego układu nerwowego i poprawy przepływu krwi do mózgu. Osteopatia może również ułatwić drenaż płynów w celu usunięcia produktów przemiany materii z mózgu. Nerw błędny bierze również udział w modulowaniu bodźców bólowych, a dowody sugerują, że stymulacja nerwu błędnego może pomóc złagodzić objawy migreny i klasterowe bóle głowy. W naszym Centrum Medycyny Osteopatycznej stawiamy na badania wiec wykonujemy badanie HRV (Heart Rate Variability), które pozwala nam ocenić równowagę pomiędzy częściami autonomicznego układu nerwowego a tym samym dobrać odpowiednie postepowanie ostepatyczne np. techniki czaszkowo-krzyżowe, wisceralne, strukturalne, funkcjonalne.

W osteopatii zaburzenia bólów głowy w obrębie układu mięśniowo-powięziowo-szkieletowego określamy pojęciem migreny szyjnej. Może temu towarzyszyć uszkodzenie krążka międzykręgowego, przeważnie w obrębie kręgów C5, C6 lub C7. Powoduje to podrażnienie struktur nerwowych oraz prowadzi do zaburzenia napięcia. W początkowym okresie problem obejmuje szyjną część kręgosłupa, a następnie rozprzestrzenia ku górze, co objawia się bólem głowy o charakterze migreny.

Inną sytuacją, którą każdy dobry osteopata może zauważyć, jest niewielkie „przesunięcie” lub „skręcenie” w obrębie kręgów szyjnych, szczególnie na połączeniu głowy i szyi. Podczas badania w naszym Centrum Medycyny Osteopatycznej obserwujemy bolesność uciskową punktów podpotylicznych, niewielkie ograniczenie ruchomości szyjnego kręgosłupa a czasem nieznaczne objawy korzeniowe w obrębie struktur nerwowych. Ważne w osteopatycznym leczeniu migren jest ocena radiologiczna kręgosłupa szyjnego, ponieważ dobry osteopata odnajdzie tam zmiany czynnościowe i strukturalne o różnym stopniu nasilenia, które mają wpływ na ataki migreny, np.: zmiany zwyrodnieniowe. W RTG można również zaobserwować zmiany kształtu lordozy szyjnej oraz zmiany przeciążeniowe lub pourazowe. Sytuacje te zaliczamy do chorób przewlekłych a ich przebieg związany jest z okresami remisji i nawrotów.

Ważnym elementem leczenia osteopatycznego migren są problemy z krążeniem tętniczo-żylnym oraz limfatycznym. Zaburzenia przepływu w tych strukturach generują podrażnienie naczyń i nerwów oraz zmiany ciśnienia, które mogą być przyczyna migrenowych ataków bólów głowy. W naszym Centrum Medycyny Osteopatycznej przed przystąpieniem do leczenia zbierany jest pełny wywiad chorobowy pacjenta. Dobry osteopata stosuje wyłącznie bezpieczne, subtelne i precyzyjne techniki czaszkowo-krzyżowe normalizujące dysfunkcje naczyniowe, regulujące napięcie membran wewnątrzczaszkowych oraz ciśnienie w obrębie czaszki. Usunięcie zatorów, a co za tym idzie poprawa przepływu limfy oraz krwi do głowy i szyi jest kompetencją dobrego osteopaty.

W centrum osteopatii leczenie przeprowadza wyłącznie po uzyskaniu w pełni świadomej zgody pacjenta. Praca na poziomie tkanek miękkich rozluźniających mięśnie- koryguje brak równowagi ciała powstały na skutek urazów i różnic w postawie ciała. Zmiany posturologiczne mogą również wpływać na napięcie mięśni. Należy zalecić odpowiednie ćwiczenia wspierające mięśnie oraz uwalniające ograniczenia ruchomości stawów. Techniki manipulacyjne wykonywane są tylko po uzgodnieniu z pacjentem. W naszym Centrum Medycyny Osteopatycznej praktykujemy doradztwo w zakresie ćwiczeń domowych na koniec sesji terapeutycznej.

Pionierem osteopatii czaszkowo-krzyżowej był William Sutherland. Osteopatia czaszkowa pozostaje jednym z bardziej rozwijających się obszarów medycyny osteopatycznej. Kluczowe znaczenie dla technik czaszkowo-krzyżowych stanowi koncepcja „pierwotnego mechanizmu oddechowego”, na który składają się nieodłączny rytmiczny ruch mózgu i rdzenia kręgowego, fluktuacja płynu mózgowo-rdzeniowego, ruchliwość błon wewnątrzczaszkowych i wewnątrzrdzeniowych, ruchomość kości czaszki oraz mimowolna ruchomość kości krzyżowej. Celem różnych metod leczenia jest normalizacja funkcji nerwów, wyeliminowanie zastoju krążenia, równoważenie przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego, uwolnienie napięcia błonowego, skorygowanie napięć kości czaszki i modyfikacja ogólnych wzorców strukturalnych zapisanych w ciele człowieka. Techniki czaszkowe wymagają specjalnego przeszkolenia i są wykonywane przez dyplomowanego osteopatę w naszym Centrum Medycyny Osteopatycznej.

Manipulacje czaszką są przeciwwskazane u pacjentów po świeżym urazie, bez dysfunkcji biomechanicznych oraz w przypadku braku zgody pacjenta.

Jeśli potrzebujesz wsparcia możesz liczyć na nasze zrozumienie, kompetencje oraz zaangażowanie w poszukiwaniu zdrowia i odzyskaniu równowagi.

ZAPRASZAMY. CENTRUM MEDYCYNY OSTEOPATYCZNEJ

Michał Biniecki

Absolwent Akademii Świętokrzyskiej, fizjoterapeuta. Dyplomowany Osteopata, ukończył Sutherland College of Osteopathic Medicine, gdzie odnalazł zamiłowanie do poszukiwania przyczyn utraty zdrowia oraz zasad je regulujących odrzucając leczenie objawowe jako nieskuteczne w uzyskaniu równowagi i dobrostanu. Praca z dorosłymi stała się podstawowym kierunkiem jego pracy osteopatycznej, ale od początku praca z dziećmi stanowiła ważny element jego zainteresowań szczególnie palgiocefalia, asymetria, kolki, refluks, niespokojny sen i płacz dziecka.