Wrażenia z różnych części ciała są przenoszone przez obwodowe nerwy czuciowe do rdzenia kręgowego. Z rdzenia kręgowego sygnały docierają do pnia mózgu i mózgu. Jakiekolwiek zaburzenie na tej drodze powodują problem, który system nerwowy będzie identyfikował jako parestezje. System nerwowy jest szczególnie wrażliwy na ucisk mechaniczny oraz zmiany biochemiczne, które prowokują parestezje. Są one informacją o zmieniających się warunkach mechanicznych oraz biochemicznych w tkankach otaczających nerw, samym nerwie oraz naczyniach krwionośnych. Najbardziej ogólny podział obejmuje: parestezje przejściowe i przewlekłe.
Definicja parestezji
Parestezje to nieprawidłowe odczucia na skutek działania określonych przyczyn, bodźców. Jest to zaburzenie neurologiczne charakteryzujące się osłabieniem lub zaburzeniem wrażliwości zmysłów, zwłaszcza dotyku i czucia. Często są one opisywane przez pacjentów jako uczucie pieczenia, mrowienia („igiełki”), drętwienia (stopa lub ręka „zasypia”, jest omdlała) czasem szczypania. Objawy często występują obwodowo, w kończynach górnych lub dolnych, szczególnie dłoniach i stopach, ale mogą również wystąpić w innych częściach ciała np.: klatce piersiowej, w obrębie jamy brzucha czy miednicy, obejmując różne struktury tych okolic.
Parestezje to odczucia wrażeń somatycznych, pochodzących z ciała jako reakcja na działanie drażniącego bodźca. Czasami mogą być postrzegane jako bardzo bolesne lub niepokojące. Parestezje są nieprawidłowymi interpretacjami działających na ciało bodźców. Często objawiają się bolesnym odczuciem i mogą obejmować dowolną tkankę i okolicę ciała, najczęściej usta, skórę głowy, skórę lub nogi.
Parestezje mogą być spowodowane dysfunkcją lub zaburzeniem wpływającym na dowolny poziom drogi czuciowej somatosensorycznej, przy czym najczęściej dotyczą obwodowych nerwów czuciowych. Droga czuciowa somatosensoryczna obejmuje wiele rodzajów odczuć z ciała powiązanych z odpowiadającymi im receptorami tj.: lekki dotyk, ból, nacisk, temperaturę i propriocepcję. Odczucia te są pogrupowane w trzy różne drogi, obszary w rdzeniu kręgowym i mają różne ośrodki w mózgu. Parestezje generują nieprawidłowe impulsy pochodzące ze zmienionego miejsca i przechodzą od nerwów obwodowych przez drogi nerwowe tylne lub szlaki rdzeniowo-wzgórzowe rdzenia kręgowego, do wzgórza lub zakrętu zaśrodkowego płata ciemieniowego do kory czuciowej w mózgu. Każde zaburzenie przewodnictwa na tych szlakach może skutkować zmianą funkcji nerwów i odpowiedzią kliniczną w postaci różnych objawów.
Każdy stan, bodziec fizyczny, chemiczny lub mechaniczny, który wpływa na nerwy lub inne struktury somatosensoryczne, może powodować objawy np.: może wynikać z ucisku nerwu obwodowego na strukturę kostną lub przerwania dopływu krwi przez dłuższy czas, co może wystąpić podczas snu lub siedzenia w niekomfortowej pozycji. Jeśli taki ucisk, neuropraksja lub patologia polegająca na uszkodzeniu nerwu tj.: axonotmesis lub neurotmesis, występuje przez wystarczająco długi czas, bez odpowiedniego działania leczniczego może doprowadzić do trwałego uszkodzenia nerwu. Inne przyczyny mogą obejmować neuropatie o różnej przyczynie, alkoholowe lub cukrzycowe, udary, urazy, choroby demielinizacyjne, metaboliczne, zapalne lub autoimmunologiczne.
Jak parestezje opisują pacjenci?
Pacjenci uczestniczący w konsultacjach klinicznych w Centrum Medycyny Osteopatycznej zgłaszają uczucie drętwienia, mrowienia najczęściej kończyn górnych, dolnych, ramion, twarzy, stóp, rąk a zwłaszcza palców. W większości przypadków mówią, że jest to stan przejściowy o różnym stopniu nasilenia, który moduluje się w ciągu dnia i nocy. Pacjenci podają różne czynniki nasilające i łagodzące parestezje np.: ciepło, zimno, gwałtowny ruch, zmęczenie, stres. Pacjenci często opisują parestezje jako szpilki, kłucie, wrażenie przebiegającego prądu, odczucie wody spływającej po skórze lub uczucie omdlenia określonej części ciała.
Pacjenci, podczas badania przez Dyplomowanego Osteopatę, zgłaszają również różne współwystępujące choroby, które mogą wywoływać parestezje np. cukrzyca, polineuropatia czy choroba zwyrodnieniowa. Pacjenci często również opisują przebyte urazy powodujące podrażnienie a nawet uszkodzenie układu nerwowego, naczyniowego czy mięśniowo-powięziowego, oraz podają przyczynę zapalną prowadzącą do neuropatii i parestezji.
Objawy parestezji
Parestezje są zazwyczaj objawem innych chorób, stanów lub zaburzeń neurologicznych, przebytych urazów lub operacji.
Z tego powodu parestezje to zespół różnorodnych objawów, min.:
- Dreszcze nie wywołane różnicami temperatury,
- Zaburzenie funkcji i czucia rąk i stóp,
- Dyzartria. Jest to zaburzenie mowy wynikające z uszkodzenia układu nerwowego, które wpływa na koordynację mięśni odpowiedzialnych za artykulację, fonację i oddech. Oznacza to trudności w precyzyjnym i płynnym wydawaniu dźwięków, co może prowadzić do niewyraźnej, wolnej lub monotonnej mowy. Przy tym pojawiają się nieskoordynowane drżenia, mrowienia w obrębie mięśni twarzy,
- Drętwienie, mrowienia, promieniowania w obrębie kończyn lub tułowia,
- Izolowane zaniki mięśniowe,
- Zaburzenie funkcji oczu, drżenia gałek ocznych przy ruchach, problemy z ostrością wzroku,
- Zespół niespokojnych nóg,
- Trudności z zasypianiem połączone z negatywnymi odczuciami lub współruchami ciała,
- Mrowienie skóry w różnych okolicach ciała, swędzenie,
- Ataki paniki wywołane niespodziewanym negatywnym odczuciem o niezrozumiałej dla pacjenta przyczynie.
Jak długo trwają parestezje?
Parestezje to indywidulane odczucia pacjenta, które najczęściej posiadają obiektywną przyczynę, ale ich czas trwania uzależniony jest od wielu czynników, min.: czasu trwania, przyczyny, okolicy ciała, sytuacji emocjonalnej i zdrowotnej pacjenta, prowadzonego leczenia, czy są pierwotne czy wtórne do czynnika je wywołującego.
Parestezje występują zazwyczaj przejściowo choć z powodu przedłużonej aktywności czynnika spustowego mogą nabrać charakteru przewlekłego. To z kolei oznaczać może dłuższy czas powrotu do zdrowia i pojawienia się ryzyka powikłań. Osobiste zaangażowanie pacjenta w proces leczenia jest kluczowym elementem zwiększającym szanse na powrót do zdrowia. Dyplomowany Osteopata poprzez odpowiednie zalecenia dla pacjenta do autoterapii domowej zwiększa motywację pacjenta do działania, jego zaufanie do procesu terapeutycznego oraz znacznie podnosi szanse na odnalezienie przez niego zdrowia.
Przyczyny
Przyczyny parestezji to ogromna ilość różnych czynników zaburzających i chorób. W zasadzie można powiedzieć, że parestezje są wywoływane przez różne zaburzenie lub potencjalnie mogą pojawić się zawsze w ich przebiegu. Niestety nie można im zawsze zapobiec, ale można je skutecznie leczyć. Parastezje pojawiają się w sytuacji, gdy system nerwowy jest przeciążony i są one informacją o tym przeciążeniu, dlatego nigdy nie należy ich bagatelizować. Najbardziej ogólne spojrzenie wyodrębnia przyczyny, które wywołują parestezje przejściowe oraz te o charakterze przewlekłym. Nie oznacza to jednak, że przyczyna potencjalnie bezpieczna i szybka do zlikwidowanie prowadząca do parestezji przemijającej nie może przerodzić się w parestezję przewlekłą i na odwrót. Stąd Dyplomowany Osteopata zawsze podchodzi indywidualnie do każdego pacjenta.
Przyczyny przemijającej parestezji
Najczęstsze przyczyny przemijającej parestezji zgłaszane przez pacjentów w Centrum Medycyny Osteopatycznej stanowią znaczną grupę wywołującą przykre dolegliwości. Ten podtyp parestezji obejmuje przejściowe objawy o typie drętwienia lub mrowienia, które mają szansę szybko ustąpić ze względu na rodzaj czynnika spustowego. Działania lecznicze polegają w pierwszej kolejności na wyeliminowaniu czynnika szkodliwego, jeśli jest to możliwe a następnie przejście do leczenia podstawowego. Jest to bardzo powszechny rodzaj parestezji.
Typowym przykładem takie sytuacji jest obdormition, który oznacza przejściowe odrętwienie kończyny, często spowodowane uciskiem na nerw lub brakiem ruchu. Słowo to pochodzi od łacińskiego „obdormire”, czyli „zasypiać”. Funkcjonuje również potoczna nazwa „zasypianie kończyny”, które po ustąpieniu odrętwienia objawia się uczuciem „szpilek i igiełek”. Neuropraksja, czyli uciśnięcie nerwu jest stanem przejściowym, odwracalnym, ale może prowadzić do stanu przewlekłego parestezji, jeśli działanie lecznicze będzie opóźnione a czas trwania ucisku przekroczy możliwości adaptacyjne i regeneracyjne nerwu. Wśród dolegliwości tego typu są min.: cieśń nadgarstka, zespół górnego otworu klatki piersiowej (TOS), neuropatie nerwów obwodowych, dyskopatie kręgosłupa, rwa barkowa, kulszowa, udowa.
Inną sytuacją jest uraz typu whiplash. Parestezje w kończynie górnej mogą wystąpić po urazie typu „smagnięcia biczem” w wyniku gwałtownego przemieszczenia tułowia i głowy do przodu a następnie do tyłu. Taka sytuacja dzieje się często w wypadkach komunikacyjnych. Dochodzi wtedy do urazu tkanek miękkich kręgosłupa szyjnego, krążka międzykręgowego, dyskopatii a nawet złamań. Powrót do zdrowia jest jak najbardziej możliwy, ale zależy od rodzaju uszkodzeń.
Kolejnym przykładem jest zespół hiperwentylacji. Parestezje stanowią tu 35% zgłaszanych dolegliwości u pacjentów i mogą rozpocząć się już po trzech minutach od pojawienia się hiperwentylacji. Po zwiększeniu głębokości lub częstotliwości oddechu następuje zmiana przewodnictwa jonów w obrębie układu nerwowego i tym samych zmianę pH środowiska. Ta sytuacja może wywołać wyładowania ektopowe w nerwach aferentnych skóry. Dochodzi również do zmiany w stężeniu elektrolitów, tj.: magnezu, potasu, chlorku, fosforanu, co ma znaczenie w powstawaniu parestezji.
Podobnym problemem jest tężyczka. Jest to zespół objawów związanych z nadpobudliwością nerwowo-mięśniową, najczęściej wywołany niedoborem wapnia, magnezu lub obu tych pierwiastków. Objawia się parestezjami, którym towarzyszą mimowolne skurcze mięśni, a w ciężkich przypadkach może prowadzić do skurczu krtani, mięśni twarzy, języka, ust lub innych części ciała np. palców rąk, klatki piersiowej i problemów z oddychaniem. Tężyczka najczęściej wynika z niedoboru wapnia we krwi, który może być spowodowany niedoczynnością przytarczyc, zaburzeniami wchłaniania wapnia lub niedoborem witaminy D. U niektórych osób mogą wystąpić dodatkowe objawy, takie jak bóle głowy, światłowstręt, zaburzenia widzenia, skurcze oskrzeli lub kołatanie serca, które należy różnicować z TIA oraz zawałem mięśnia sercowego.
W diagnostyce tężyczki wykonuje się badania kliniczne, testy laboratoryjne poziomu wapnia, magnezu, witaminy D oraz elektromiografię. Leczenie tężyczki polega na uzupełnianiu niedoborów wapnia i magnezu, a w niektórych przypadkach również witaminy D. W ciężkich przypadkach może być konieczne podawanie wapnia dożylnie. Wyróżnia się tężyczkę jawną (objawiającą się skurczami mięśni) i tężyczkę utajoną (objawiającą się mniej charakterystycznymi objawami, takimi jak zmęczenie, drażliwość, zaburzenia snu). Obu tym sytuacjom towarzyszą parestezje, które są bardzo niepokojące i bardzo uciążliwe dla pacjenta.
Ciąża jest bardzo częstą sytuacją wywołująca parestezje w obrębie rąk i stóp. W wyniku zatrzymywania wody w organizmie i powstających obrzęków w obwodowych częściach kończyn górnych i dolnych pojawiają się drętwienia, mrowienia, które są bardzo uciążliwe. Może pojawić się cieśń nadgarstków, która jest stanem przemijającym po porodzie, ale osteopata świetnie potrafi przyspieszyć ten proces i działać podczas ciąży zmniejszając stan parestezji.
W przypadku sytuacji emocjonalnej może pojawić się atak paniki, który wywołuje parestezje ust, dłoni i stóp. Objawy te są przejściowe, ale wymagają wsparcia specjalisty a nawet hospitalizacji w sytuacji ciężkich ataków paniki.
Ważnym, ale rzadkim stanem jest przemijający atak niedokrwienny (TIA), który zdecydowanie może objawiać się parestezjami. Istnieje kilka przyczyn, które mogą powodować TIA, takich jak zakrzepica, zator, zaburzenia wewnątrznaczyniowe i uszkodzenia naczyń krwionośnych. Parestezje występujące w wyniku niedokrwienia, są wynikiem zmiany depolaryzacji związanej z jonami Na i K. W wyniku zmiany gradientu stężeń tych jonów dochodzi do nieprawidłowej odpowiedzi w obrębie nerwów. Po wyrównaniu niedoborów i działaniu lekarza specjalisty wszystko może wrócić do normy.
Inną kwestią związaną z niedoborami wywołującymi parestezje jest niedobór witaminy B12. Jednak po wyrównaniu jej poziomu do optymalnego odpowiedź lecznicza z ustąpieniem towarzyszących objawów jest dosyć szybka.
Inną trudną sytuacją, związaną z parestezjami, dla pacjent i specjalisty są napady padaczkowe. Dotyczą pacjenta w każdym wieku i są bardzo niebezpieczne dla życia i zdrowia. Parestezje mogą wystąpić w trakcie i po napadzie padaczkowym. Leczenie epilepsji jest bardzo specjalistyczne i wymaga kontroli lekarza neurologa a Dyplomowany Osteopata wspomaga jego pracę kontrolując objawy parestezji oraz objawy towarzyszące epilepsji.
Niedocenianą przyczyną parestezji jest odwodnienie. Przy skumulowanej utracie wody wynoszącej około 5% do 6% mogą wystąpić parestezje. Pojawiają się w trakcie lub po intensywnym wysiłku fizycznym, przy wysokich temperaturach i przegrzaniu organizmu oraz w sytuacji braku odpowiedniego nawodnienia. Nie należy lekceważyć takiej sytuacji, ponieważ często same wypicie zwiększonej ilości wody nie musi być wystarczające, aby zapobiec pojawieniu się parestezji. Może pojawić się wtedy konieczność hospitalizacji, ponieważ jest to zagrożenia życia.
Następną przyczyną jest niewystarczające ukrwienie obwodowe powstałe w wyniku zaburzeń napięcia mięśniowo-powięziowego. Naczynia biegną w obrębie bruzd mięśniowo-powięziowych i towarzyszą nerwom oraz są często blisko kości. To sprawia, że w wyniku podwyższonego napięcia mięśni i powięzi może dojść do ucisku naczyń i nerwów, powodując niedokrwienie tych drugich i objawy parestezji. Zaburzenia krążenia mogą prowadzić do przemijających a nawet przewlekłych parestezji.
Przyczyny chorobowe generujące parestezje przewlekłe
W tej grupie znajdują się przyczyny parestezji, których rozwiązanie zdecydowanie wymaga konsultacji różnych specjalistów a leczenie jest długotrwałe i skomplikowane. To w tej grupie pacjenci zdecydowanie musza wykazać się cierpliwością i zaangażowaniem, bez których to elementów szanse powodzenia ulegają zmniejszeniu.
Przewlekła utrzymująca się parestezja lub nawracająca parestezja przez długi okres czasu jest zazwyczaj oznaką choroby neurologicznej lub urazowego uszkodzenia nerwów. Parestezja przewlekła zwykle powstaje w wyniku uszkodzenia nerwów z powodu infekcji, stanu zapalnego, degeneracji, urazu lub innego nieprawidłowego procesu. Parestezja tego typu może wystąpić w wyniku poważnych zdarzeń neurologicznych np.: udaru i nowotworów. Podczas gdy parestezja jest utratą czucia, paraliż wynikający z udaru zwykle wiąże się zarówno z utratą ruchu, jak i czucia.
Parestezje są częstymi objawami centralnych i obwodowych procesów patologicznych w układzie nerwowym i są spowodowane ektopową aktywnością impulsów w aferentach nerwach skórnych lub ich centralnych projekcjach. Etiologie ośrodkowego układu nerwowego obejmują min.: niedokrwienie, zjawiska uciskowe, infekcje, stany zapalne i zmiany zwyrodnieniowe. W takim przypadku parestezje mogą być spowodowane selektywnymi zawałami w obszarach mózgowia. Mogą one prowadzić do jednostronnej parestezji lub bólu, częściej twarzy i w kończynach niż w innych częściach ciała. W tych sytuacjach może pojawić się upośledzenie czucia okolicy ust oraz palców lub dłoni po tej samej stronie. To w wyniku niewielkich uszkodzeń związanych z udarem w różnych miejscach pomiędzy rdzeniem przedłużonym a korą mózgową pojawiają się te objawy.
Wśród przyczyn tej grupy występuje ostra niedrożność tętnicy spowodowana zatorem lub miażdżycą. Jest to dramatyczne zdarzenie, które powoduje poważne niedokrwienie tkanki obwodowej prowadząc nawet do nieodwracalnych uszkodzeń w obrębie systemu nerwowego. Objawami ostrzegawczymi są: bladość, ból, brak tętna, paraliż i parestezje. W takich przypadkach natychmiastowe przywrócenie przepływu krwi poprzez operację może być kluczowe, aby zapobiec nieodwracalnym uszkodzeniom. Tętniaki i różne postacie miażdżycy mogą być zarówno bezpośrednią przyczyną zatoru. To one mogą być przyczyna udaru niedokrwiennego lub krwotocznego, który jest zdecydowanie związany z parestezjami.
W zależności od rozległości udaru mówimy o różnym obrazie uszkodzeń, w tym parestezji. W nietypowych przypadkach parestezje żuchwy lub ucha mogą być jedynym objawem udaru mózgowo-naczyniowego. Utrzymujące się nieprzyjemne odrętwienie, parestezja po udarze mózgowo-naczyniowym może być wynikiem centralnej sensytyzacji poudarowej. Takim zdarzeniem jest krwotok śródmózgowy. Krwiak nadtwardówkowy, podtwardówkowy lub krwotok podpajęczynówkowy należy brać pod uwagę jako część diagnostyki różnicowej ostrej parestezji i osłabienia kończyn w szczególności przedramienia, podudzia, palców rąk i stóp.
Kolejną przyczyną parestezji to choroba Buergera (tzw. zarostowe zapalenie naczyń). Polega ono na wytworzeniu skrzepu wewnątrz światła z przeważnie ostrym naciekiem zapalnym, który powoduje owrzodzenia niedokrwienne, chromanie, parestezje i ból w spoczynku. Leczenie jest skomplikowane, ale daje duże szanse na opanowanie objawów.
Innym problemem wywołującym parestezje jest Zespół Raynauda. Charakterystyczne jest tu występowanie uczucie zimna, palącego bólu, parestezji obwodowych lub drętwień palców rąk lub stóp. Zespół ten występuje, gdy naczynia krwionośne w palcach rąk lub stóp kurczą się, ograniczając przepływ krwi. Niektóre czynniki spustowe takie jak kontakt z zimnem i stres emocjonalny mogą aktywować zespół Raynauda.
Niezwykle ważnym stanem w diagnostyce różnicowej jest wykluczenie przyczyny nowotworowej. Guzy mózgu mogą dawać nagłe drętwienie, parestezje zwłaszcza w połączeniu z bólem głowy, nudnościami lub wymiotami, podwójnym widzeniem lub osłabieniem. Może to sugerować guz mózgu lub proces przerzutowy. Objawy deficytów neurologicznych w połączeniu z bólem dolnej części pleców i rwą kulszową lub barkową lub jako krwotok wewnątrzczaszkowy mogą być jak najbardziej przyczyną parestezji. Guz kory czuciowej somatosensorycznej może objawiać się bólem korzeniowym kończyny górnej i parestezją. Neuropatia czuciowa nerwu trójdzielnego wywołana procesem nowotworowym objawia się zaburzeniem czucia i parestezją okolicy twarzowej i może zwiastować złośliwość procesu. Syringomielia, czyli poszerzenie kanału centralnego, która jest na ogół związana z wrodzonymi wadami rozwojowymi i guzami, może prowadzić również do parestezji.
Przyczyny urazowe parestezji. Uraz głowy prowadzi do zgłaszania skarg związanych z upośledzeniem neuropsychologicznym, takim jak parestezje. Może dojść do uszkodzenia ważnego nerwu czuciowego jakim jest nerw trójdzielny. Zaburzenie odżywienia tego nerwu jest nietypowym powikłaniem po obwodowym lub ośrodkowym jego uszkodzeniu. Charakteryzuje się ono zaburzeniem czucia, parestezjami i owrzodzeniem skrzydełka nosa.
Przyczyny zapalne parestezji to: zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowych oraz zapalenie poprzeczne rdzenia kręgowego. Stany zapalne mózgu mogą prowadzić do parestezji oraz jego uszkodzenia. Jedną z takich sytuacji jest eozynofilowe zapalenie opon mózgowych wywoływane przez nicienie i objawia się bólem głowy, wymiotami i gorączką, a także może powodować parestezje i sztywność karku.
Zapalenie poprzeczne rdzenia kręgowego jest to stosunkowo rzadka choroba neurologiczna, w której dotknięci nią pacjenci wykazują ostre, wyniszczające objawy związane z utratą funkcji segmentu rdzenia kręgowego. Objawia się to zaburzeniami ruchowymi, zaburzeniami czucia i parestezjami w kończynach oraz zaburzeniami funkcjonowania narządu wewnętrznego związanego z uszkodzonym segmentem rdzenia kręgowego.
Przyczyny zwyrodnieniowe związane ze zwężeniem kanału kręgowego prowadzą u 70% pacjentów do wystąpienia parestezji, która nasila się przy wyproście i ustępuje przy zgięciu kręgosłupa. W zaawansowanych sytuacjach może być konieczne leczenie operacyjne.
Inną chorobą prowadzącą do parestezji jest toczeń rumieniowaty układowy związany z zapaleniem naczyń. Może on objawiać się wieloma objawami neurologicznymi i psychiatrycznymi z powodu zaangażowania ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. W przypadkach tocznia rumieniowatego układowego pacjenci zgłaszają bolesne parestezje i osłabienie mięśni obwodowych kończyn górnych i dolnych.
Niezwykle istotną jednostką chorobową jest stwardnienie rozsiane. Należy ono do chorób neurodegneracyjnych, stąd parestezje są typowym i jednym z najczęstszych objawów stwardnienia rozsianego. Objaw ten występuje u około 40% pacjentów i ma istotnie niekorzystny wpływ na codzienne czynności. Bolesne parestezje prowadzą do unikania wszelkich czynności wyzwalających parestezje.
Niezwykle ważnym czynnikiem spustowym wywołującym parestezje są nakłucie okolicy kręgosłupa, które związane są z podaniem znieczuleniem lub pobraniem płynu mózgowo-rdzeniowego. Parestezje mogą być wynikiem kontaktu igły z nerwem rdzeniowym w przestrzeni nadtwardówkowej w otworze międzykręgowym.
Wśród ważnych przyczyn chorobowych wywołujących parestezję są zaburzenia metaboliczne, które bezwzględnie należy leczyć w pierwszej kolejności. Najczęstsze zaburzenia metaboliczne przedstawiają się następująco.
Cukrzyca jest najczęstszą przyczyną parestezji. Szczególnie nie leczona prowadzi do dysfunkcji nerwów czuciowych pod postacią neuropatii cukrzycowej i często towarzyszą jej powikłania mikronaczyniowe, które są wtórnie przyczyna parestezji. To powikłanie jest częstsze u mężczyzn w średnim i starszym wieku z cukrzycą typu 2 choć typ 1 cukrzycy również może prowadzić do parestezji. Szczególnie niebezpieczna jest hipoglikemia, której specyficzne objawy i oznaki mogą się różnić w zależności od wieku, nasilenia i szybkości spadku poziomu cukru we krwi. Parestezja w jej wyniku może być neuroglikopenicznymi lub adrenergicznymi objawami hipoglikemii. Nawracająca hipoglikemia, która jest powszechnie obserwowana u pacjentów z insulinoopornością, powoduje okresowe osłabienie, zawroty głowy i parestezje na twarzy szczególnie wokół ust.
Kolejnym problemem parestezji jest alkoholizm. Najczęstszym powikłaniem przewlekłego spożywania alkoholu jest toksyczna polineuropatia. Niedobór składników odżywczych, a także bezpośrednie neurotoksyczne działanie etanolu lub jego metabolitów mogą powodować neuropatię alkoholową. Neuropatia ta objawia się dystalnymi zaburzeniami czuciowymi z bólem i parestezjami w postaci „rękawiczek”, „pończoch” oraz „skarpetek”.
Istotną przyczyną z tej grupy są zaburzenia hormonalne. Do nich należy niedoczynność tarczycy. Parestezja jest najczęstszym objawem klinicznym obserwowanym w niedoczynności tarczycy. Około 40% pacjentów z wczesną niedoczynnością tarczycy ma głównie objawy czuciowe neuropatii aksonalnej czuciowo-ruchowej. Osłonka mielinowa aksonów zaczyna się degenerować bez wystarczającej ilości hormonu tarczycy, a regeneracja uszkodzonych nerwów ulega spowolnieniu. Tutaj też możemy mieć do czynienia z niedoczynność przytarczyc, która jest najczęstszą przyczyną hipokalcemii. Ostra hipokalcemia powoduje zwiększoną pobudliwość nerwowo-mięśniową, która w łagodniejszych postaciach prowadzi do parestezji i drętwienia okolicy twarzy.
Kolejnym przykładem jest hiperaldosteronizm, gdzie większość klinicznych skutków hiperaldosteronizmu wynika z hipokaliemii, która zwiększa pobudliwość nerwowo-mięśniową i powoduje osłabienie, paraliż i parestezje.
Niezwykle ważnym dla kobiet problemem jest menopauza, gdzie jednym z najczęściej zgłaszanych objawów somatycznych jest parestezja kończyn. Zmniejszenie produkcji estrogenu powoduje zmniejszenie skuteczności kolagenu i ścieńczenie skóry. Prowadzi to do zmniejszonego przepływu do nerwów powierzchownie położonych oraz objawów drętwienia i mrowienia.
Innymi rzadszymi problemami metabolicznymi są mocznica oraz porfiria. Polineuropatia jest jednym z najczęstszych objawów przewlekłej mocznicy. U pacjentów z hemodializą mocznicową stwierdza się niedobór witaminy B6, co może prowadzić do parestezji. Mocznica może również powodować zespół niespokojnych nóg, który klinicznie definiuje się jako potrzebę poruszania nogami z towarzyszącymi parestezjami lub bez nich.
Natomiast porfiria objawia się bólami brzucha, polineuropatią obwodową, wiotkim porażeniem, z udziałem autonomicznego układu nerwowego lub bez niego. Biopsja nerwu wykazuje segmentową demielinizację i zwyrodnienie aksonów uszkodzonych nerwów.
Jedna z wielu przyczyn chorobowych parastezji i powodów konsultacji u Dyplomowanego Osteopaty jest wirus półpaśca dający bóle w obrębie żeber z nakładaniem się na kręgosłup. Stąd możliwość jego zdiagnozowania przez osteopatę. Pierwotne zakażenie wirusem ospy wietrznej i półpaśca (VZV) może być związane z różnymi powikłaniami neurologicznymi, min.: parestezjami. VZV pozostaje uśpiony w zwojach nerwów korzeniowych grzbietowych okołokręgosłupowych oraz czaszkowych i może zostać reaktywowany w wyniku spadku odporności komórkowej swoistej dla VZV, co prowadzi do półpaśca. Po reaktywacji następuje odśrodkowa migracja wirusa półpaśca wzdłuż nerwów czuciowych, powodując charakterystyczną bolesną okolicę oraz czasem charakterystyczna wysypkę. Parestezje w tej sytuacji są bardzo dokuczliwe i znacznie utrudniają normalne funkcjonowanie.
Leczenie osteopatyczne
Jeśli parestezje mają charakter czynnościowy bez patologii uszkodzeniowej, działania Dyplomowanego Osteopaty są, jak najbardziej wskazane i bardzo pomocne. Po pierwsze diagnostyka, po drugie leczenie a ostatnim krokiem jest zaproponowanie pacjentowi autoterapię i wytłumaczenie profilaktyki, tak wygląda procedura w Centrum Medycyny Osteopatycznej. Osteopatia wykorzystuje wiele narzędzi do określenia przyczyny, w tym badanie manualne, ale również współpracuje z innymi specjalistami w zakresie diagnostyki obrazowej dla wykluczenia przeciwskazań do leczenia osteopatycznego. W procesie leczenia osteopata ma do dyspozycji szereg skutecznych technik terapeutycznych, ale podstawą jest zrozumienie indywidulanych mechanizmów parestezji u każdego pacjenta. Stąd uważne wysłuchanie skargi oraz tego, co czuje pacjent jest takie ważne dla określenia przyczyn i odpowiedzi na potrzeby człowieka.
W procesie leczenia osteopatycznego parestezji przyglądamy się fizjologii, czyli jak funkcjonuje ciało z bólem i innymi objawami oraz anatomii, która jest zaangażowana w proces patofizjologii. W ten sposób precyzyjnie dobierane są sposoby leczenia min.: techniki limfatyczne, strukturalne, naczyniowe, mięśniowo-powięziowe, które są indywidualnie dopasowane do każdego pacjenta. W Centrum Medycyny Osteopatycznej każdy pacjent jest zaopiekowany holistycznie i indywidualnie a rodzaj działania i mechanizmy problemu wytłumaczone bardzo szczegółowo. Świadomy pacjent to ogromna zaleta i kluczowy element procesu terapeutycznego dla osteopaty.
W przypadku długotrwałego występowania parestezji, gdy są one spowodowane wtórnymi przyczynami patologicznymi, leczenie osteopatyczne będzie ukierunkowane na wsparcie leczenia chorób podstawowych przez innych specjalistów i łagodzenie objawów do momentu, gdy zaburzenia czynnościowe w organizmie będą możliwe do wyrównania. W takich sytuacjach wywiad z pacjentem oraz badania obrazowe są kluczowe do precyzyjnego dobrania osteopatycznych technik leczniczych oraz poznania mechanizmów zaburzenia. Dyplomowany Osteopata przykłada również ogromną rolę do badania manualnego ciała z uwzględnieniem różnych układów, struktur i ich wzajemnych powiązań. Badanie manualne obok wywiadu, badań obrazowych i analizy dokumentacji medycznej jest niezbędnym elementem każdego zindywidualizowanego procesu leczenia w Centrum Medycyny Osteopatycznej.
Rokowanie dla osób z parestezjami
Procesy przejściowe zazwyczaj zanikają, jeśli zostanie podjęta odpowiednia diagnostyka i leczenie. Trudniejszą sytuacją są parestezje przewlekłe, ponieważ występują w nich zespoły nakładania się różnych przyczyn chorobowych. To wymaga zdecydowanie interdyscyplinarnego podejścia. Parestezja jest to patologia atakująca układ nerwowy zwiększając ryzyko wystąpienia przewlekłego bólu, niepełnosprawności, trudności w oddychaniu, paraliżu i w konsekwencji pogorszenia jakości życia. Dlatego szybkie zwrócenie uwagi przez pacjenta na niepokojące objawy jest kluczowe dla odnalezienia zdrowia.
Jeśli potrzebują Państwo pomocy w sytuacji występujących parestezji zapraszamy serdecznie do kontaktu z Centrum Medycyny Osteopatycznej.
