Bóle kręgosłupa i ich leczenie to temat bardzo trudny i złożony stąd osteopatia poświęca mu wiele uwagi i zaangażowania, aby nie dopuścić do pojawiania się bólu kręgosłupa. A jednak, pomimo coraz większej wiedzy w tym temacie, profilaktyka zespołów bólowych kręgosłupa, wśród pacjentów nie jest przestrzegana a świadomość i wiedza na jej temat jest wciąż niska, czasem nawet w świecie medycznym. Bóle kręgosłupa w różnych jego częściach i okolicach występują u wielu dorosłych i dzieci, nawet u maluszków.
U niemowląt i noworodków to problemy trawienne powodują największy dyskomfort a być może nawet bolesność, którą maluszek próbuje rozwiązać poprzez swoje zachowanie i odruchy. Obserwacja niepokoju ruchowego, problemów z karmieniem, odginania się i wzdęć brzuszka sugeruje problemy bólowe niewykluczone, że w tym bóle okołokręgosłupowe.
Wielu specjalistów, w tym osteopatia, zadają sobie pytanie, dlaczego pojawia się ból kręgosłupa?
Przyczyna narastających problemów z kręgosłupem, krążkiem międzykręgowym, dyskopatią, skoliozą, wadami postawy są wynikiem zdobyczy naszej cywilizacji. Jest to jedna z najważniejszych ogólnych przyczyn, które mają znaczenie w dolegliwości ostrej i przewlekłej każdej części kręgosłupa. Coraz szybciej postępująca konsumpcja dóbr materialnych i ograniczenie różnych form ruchu pomimo powszechnej ich dostępności sprawia, że choroby, dysfunkcje, bóle ostre i przewlekłe kręgosłupa stały się chorobą cywilizacyjną dzisiejszego świata. Te problemy nie zawsze muszą być spowodowane poważną chorobą, urazem mechanicznym, wadą genetyczną czy wadą wrodzoną.
Często są to jedynie predyspozycje i niewłaściwe nawyki ruchowe, żywieniowe, czy sytuacje związane z dbałością o stan emocjonalny, które aktywują ból kręgosłupa w codziennym życiu człowieka. Bezpośrednią przyczyną pojawienia się problemu bólu kręgosłupa jest najczęściej gwałtowny ruch przekraczający aktualną wytrzymałość struktur samego kręgosłupa jak i tkanek okołokręgosłupowych. Czasem bolesność powoduje sytuacja przewlekła, powtarzalna, wymuszona, przeciążająca stabilność, wytrzymałość kręgosłupa oraz jego zdolności do adaptacji i kompensacji.
Może to być związane z nagłym lub przewlekłym przeciążeniem fizycznym np. dźwignięciem lub pochyleniem ze skrętem tułowia prowadząc do bólu kręgosłupa lędźwiowego czy piersiowego z powikłaniami neurologicznymi w obrębie kończyn dolnych lub tułowia. Innym ruchem może być skręt głowy skutkując bólem odcinka szyjnego kręgosłupa z promieniowaniem lub bez promieniowania do kończyn górnych. Inne objawy towarzyszące tym sytuacjom to: mrowienia, drętwienia, zaburzenia czucia, osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia temperatury a nawet objawy ogólnoustrojowe.
Najpoważniejsze objawy sugerujące potrzebę natychmiastowej konsultacji neurochirurgicznej to: nietrzymanie moczu, kału, opadanie stopy, wypadanie przedmiotów z rąk, nieustępujący, stały a zwłaszcza nasilający się w czasie ból, postępujące osłabienie siły mięśniowej. Konieczne w takich sytuacja jest wykonanie odpowiednich badań obrazowych. Dobry osteopata jest przygotowany na takie sytuacja, aby pokierować pacjenta w trybie pilnym do innego specjalisty.
Te problemy mogą powstać również w wyniku nagłej zmiany stanu emocjonalnego lub poprzez narastający przewlekły stres, który może wywołać nagłą bolesność lub powolny dyskomfort, podczas gdy ból ewoluuje i nasila się w czasie. Dyplomowany osteopata w procesie diagnostyki i leczenia przykłada do tych symptomów i sytuacji dużą wagę, starając się zaobserwować jaki udział tych elementów ma znaczenie w powstanie i podtrzymywaniu bólu kręgosłupa.
Dysfunkcje kręgosłupa mogą pojawić się w sytuacjach dynamicznych np. podczas sportu, rekreacji czy codziennych czynności a nawet po lub w trakcie spoczynku np. w trakcie snu lub bezpośrednio po wybudzeniu. Mogą mieć tu znaczenie czynniki środowiskowe np. temperatura, wilgotność powietrza, ciśnienie atmosferyczne, ruchy powietrza np. tzw. „przeciąg”, klimatyzacja, warunki pracy, spoczynku np. rodzaj materaca i jego dopasowanie do potrzeb i budowy ciała, krzesło czy fotel do siedzenia, które powinny zapewniać równowagę w ciele i ergonomiczną pozycję podczas pracy lub spoczynku.
Biorąc pod uwagę sytuację urazową możemy wyróżnić:
- uszkodzenie rdzenia kręgowego z urazem struktur kręgosłupa,
- uszkodzenie krążka międzykręgowego na tle procesu dehydratacji, na tle procesu zwyrodnieniowego czy na tle nagłego mechanizmu uszkadzającego,
- uszkodzenie tkanek miękkich okołokręgosłupowych.
Dla dyplomowanego osteopaty w Centrum Medycyny Osteopatycznej te informacje są niezwykle ważne, aby dokonać ocenę sytuacji pacjenta, procesu badania oraz zastosowania odpowiedniego leczenia i ewentualnej współpracy z innymi specjalistami.
Bóle w następstwie urazu kręgosłupa i ewentualnego jego powikłania w postaci urazu rdzenia kręgowego mogą mieć różny charakter i dotyczyć różnych okolic. Uraz rdzenia zawsze kwalifikuje pacjenta do hospitalizacji i konsultacji neurochirurgicznej.
W wyniku wypadku nie tylko może dojść do uszkodzenia krążka międzykręgowego, ale również innych struktur, które mają znaczenie w powstawaniu bólu kręgosłupa. Mogą to być struktury więzadłowe, torebka stawowa, mięśnie, powięź, struktury układu nerwowego- korzenie nerwowe, rdzeń kręgowy czy kości. Te elementy nie zawsze są związane bezpośrednio z kręgosłupem, ale mogą lokalizować się w jego okolicy bliższej lub dalszej i posiadać bezpośredni wpływ funkcjonalny na jego, krzywizny, ruchomość i odczucia.
Innym elementem pośrednio powiązanym z kręgosłupem poprzez system powięziowy, nerwowy oraz ciśnieniowy są narządy wewnętrzne. Ich sytuacja strukturalna oraz funkcjonalna ma bezpośrednie przełożenie na pojawianie się objawów w obrębie kręgosłupa oraz jego stan a kręgosłup ma również wpływ na stan funkcjonowania narządów wewnętrznych. Nierzadko mogą być one związane z zaburzeniami funkcji układu moczowego, przewodu pokarmowego (żołądka, wątroby) i dotyczą zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego np. IBS (zespół jelita wrażliwego), SIBO (przerost flory jelita grubego w jelicie cienkim), IMO (przerost metanu w jelicie cienkim). W tych sytuacjach mamy do czynienia z powikłaniami bólowymi w obrębie kręgosłupa, który stara się zaadoptować do zmienionych warunków funkcjonalnych, ciśnieniowych, przeciążenia czy podrażnienia.
W osteopatii często obserwuje się istotną role przepony oraz układu autonomicznego w powstaniu i leczeniu bólu kręgosłupa. Mówimy tu o odruchach wiscerosomatycznych lub somatowisceralnych. Inną spotykaną tu sytuacją są problemy z funkcjonowaniem nerek i wpływy tych zaburzeń na odczucia bólowe kręgosłupa lędźwiowego. W tym przypadku poprzez powięź piersiowo-lędźwiową istnieje silna korelacja pomiędzy tymi elementami i podczas różnicowania objawów należy bezwzględnie wykluczyć strukturalne problem nerek, gdy podejrzewamy pierwotny ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Często u kobiet występują problemy uroginekologiczne, które należy wykluczyć przed podjęciem działań osteopatycznych, aby potwierdzić rzeczywisty problem z funkcjonowaniem kręgosłupa. Takimi sytuacjami są np. mięśniaki macicy, endometrioza, polip jajowodu. Ważne w relacji z kręgosłupem są struktury więzadłowe, powięziowe związane z macicą oraz jajnikami i jajowodami, elementami nerwowo-naczyniowymi, które warunkują prawidłowa funkcje kręgosłupa. Nierzadko u kobiet obserwuje się związek problemów endokrynologicznych z negatywnymi odczuciami w obrębie kręgosłupa szyjnego np. problemy tarczycy powiązane z bólami szyjnego odcinka kręgosłupa.
Ból kręgosłupa związany jest z każdym jego odcinkiem, ale szczególnie ważne i trudne diagnostycznie są strefy przejściowe, gdzie zmieniają się krzywizny kręgosłupa tzn.: połączenia głowy i szyi- okolica podpotyliczna prowadząca do bólów napięciowych głowy, przejście szyjno-piersiowe związana z zespołem górnego otworu klatki piersiowej[MB1] , przejście piersiowo-lędźwiowe prowadzące do zaburzeń pracy przepony oddechowej, połączenie kręgosłupa lędźwiowego i kości krzyżowej charakterystyczne dla stenozy kanału kręgowego w wyniku masywnej przepukliny kanału kręgowego lub kręgozmyku oraz połączenia kości krzyżowej z kością ogonową, co może być związane ze zwichnięciem kości ogonowej. Nie można zapomnieć o tych strefach przejściowych ze względu na istotne struktury naczyniowo-nerwowe, powięziowe, relacje funkcjonalne oraz podatność na uszkodzenie w sytuacjach urazowych- wypadkach komunikacyjnych czy upadkach np.: na pośladki.
Ból kręgosłupa to niezwykle skomplikowany mechanizm, który nie ma jednego wytłumaczenia a ponadto każda jego część charakteryzuje się własnymi objawami w powiazaniu do sąsiednich okolic ciała np. głowy, kończyn górnych, dolnych, tułowia.
Najczęściej nieurazową przyczyną bólu kręgosłupa jest ograniczenie elastyczności mięśniowej-przykurcze mięśniowe, zmniejszona stabilność stawów i ich ograniczenia ruchomości, nierównowaga mięśniowo-powięziowo-więzadłowa okolic kręgosłupa w połączeniu z zaburzeniami napięcia wewnątrz jamy brzucha i zaburzenia kolumn ciśnień pomiędzy jamami ciała (głowy, klatki piersiowej, jamy brzucha i miednicy). Z punktu widzenia klinicznego doświadczenia osteopatii, popartego wiedzą anatomiczna i fizjologiczną widać ogromny wpływ struktur poprzecznych- przepon ciała na równowagę okołokręgosłupową. Przepony ciała działają jak grodzie, które warunkują, przez swoje wzajemne korelacje, właściwe funkcjonowanie kolumny kręgosłupa. Ich wzajemna zależność jest ważnym elementem terapii w centrum osteopatii.
Nie można również zapomnieć o sytuacjach pooperacyjnych, które powodują powstanie blizn. Z poziomu systemu mięśniowo-powięziowego blizny mają ogromne znaczenie dla generowania bólu na poziomie kręgosłupa, który jako silny odbiorca i jednocześnie strażnik równowagi i stabilności postawy ciała może zaburzyć swoje funkcjonowanie. Blizny pooperacyjne tworzą adhezje, zrosty, restrykcje na poziomie tkanek miękkich a one wpływają na ruchomość stawów szczególnie kręgosłupa, który poprzez swoje krzywizny kompensuje dysfunkcje tkankowe i adaptuje się do zmienionych warunków biomechanicznych i utraty elastyczność tkanki bliznowatej. Tutaj z pomocą przychodzi osteopatyczna technika terapeutyczna zwana fibrolizą za pomocą haczykowania.
Innymi sytuacjami prowadzącymi do powstania bólu kręgosłupa są procesy zapalne izolowane lub występujące w przebiegu różnych chorób o podłożu metabolicznym, immunologicznym czy reumatoidalnym. Jedna z takich sytuacji jest choroba ZZSK- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Choroba powodująca dużą bolesność kręgosłupa i prowadząca do jego deformacji. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) występuje u 0,2–1,2% populacji ogólnej i należy do najczęstszych chorób reumatycznych. Zmiany zapalne obejmują głównie stawy krzyżowo-biodrowe i kręgosłup, chociaż stawy obwodowe, przyczepy ścięgniste, błona naczyniowa oka oraz aorta również należą do częstych lokalizacji zmian chorobowych. Pomimo trwających od wielu lat badań, etiopatogeneza choroby nadal jest nieznana, choć wiadomo, że ważną rolę w jej rozwoju odgrywa dziedziczność.
Inna choroba powodująca problemy kręgosłupowe już w młodym wieku jest choroba Scheuermanna, która zaczyna się w okresie dojrzewania. Zniekształcająca choroba grzbietu, młodzieńcza kifoza piersiowa, jałowa martwica nasad trzonów kręgowych, kifoza młodzieńcza to synonimy choroby Scheuermanna, które bardzo dobrze opisują czym jest ta choroba. Częstość jej występowania wynosi średnio ok. 3% populacji dzieci w wieku 10-17 r.ż. Choroba ta najczęściej występuje u chłopców. Etiologia choroby jest nieznana. Choroba prowadzi do sklinowacenia kręgów i deformacji fizjologicznych krzywizn kręgosłupa a to jest podstawą jego przeciążania i powstania bólu. Stopień bólu niestety nie koreluje bezpośrednio z nasileniem tej choroby stąd w każdym jej stadium ważna jest opieka osteopatyczna.
Najczęstszymi okolicami kręgosłupa, którymi w Centrum Medycyny Osteopatycznej dyplomowany osteopata zajmuje się to odcinek lędźwiowy kręgosłupa i odcinek szyjny kręgosłupa. Inne rzadsze okolice to odcinek piersiowy oraz krzyżowy oraz strefy przejściowe kręgosłupa. Oczywiście wszystkie przyczyny są dla dyplomowanego osteopaty ważne i w procesie różnicowania problemów stara się je odnaleźć, aby zastosować odpowiednie techniki leczenia lub nawiązać współprace z innymi specjalistami. W procesie leczenia osteopata wykorzystuje techniki mobilizacji stawów, mobilizacje tkanek miękkich- techniki mięśniowo-powięziowe, BLT- balance ligament tension, fibrolizę za pomocą haczykowania, techniki naczyniowe na układy płynów, techniki skracania czy techniki na stany ostre bólowe lub techniki RMT- reciprocal membrane tension. To tylko niektóre z dostępnych narzędzi do udzielenia pomocy pacjentowi z bólem kręgosłupa.
Generalnie podejście osteopatyczne obejmuje prace strukturalną, czaszkowo-krzyżową i wisceralną na wszystkich niezbędnych dla pacjenta płaszczyznach zgodnie z jego potrzebami i odnalezionymi przyczynami. Na koniec każdej sesji dyplomowany osteopata zaproponuje odpowiednie postepowanie profilaktyczne w domu, precyzyjną autoterapie do samodzielnego wykonywania oraz omówi ewentualną współpracę z innym specjalistą. Każdy pacjent niezależnie od sytuacji znajdzie w Centrum Medycyny Osteopatycznej przestrzeń dla poprawy zdrowia oraz odnalezienia przyczyny bólu i zrozumienia swojej sytuacji.
Jeśli potrzebują Państwo pomocy, zapraszamy serdecznie. Dołożymy wszelkich starań, aby odnaleźć odpowiedni poziom zdrowia.
